Jongeren zitten achter een laptop, iPad of mobieltje en zijn continu bezig met digitale media, maar langere teksten of boeken lezen doen ze steeds minder. Volgens het recente onderzoek: ‘de Digitale lezer’ van Stichting Lezen, lezen jongeren gemiddeld tien minuten per dag. Dat terwijl het belangrijk is dat jongeren lezen. Het verrijkt je wereldbeeld, draagt bij aan je creatieve vermogen en vergroot de concentratie. Onderzoek toont aan dat het lezen van fictie ook samenhangt met sociaal begrip en empathie. Mensen die veel lezen, zijn beter in staat om de emoties van andere mensen te herkennen en kunnen zich meer inleven in anderen.
Hoe kunnen bibliotheken hierin hun dienstverlening aanpassen en lezen en leesplezier bevorderen? Karin van den Berkmortel en Wanda Kruijt, zijn projectleiders van ‘Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst’, een project van 8 samenwerkende bibliotheken. Dit project is gericht op het verbeteren van de dienstverlening van bibliotheken in de Brainport regio aan jongeren.
Een van de onderdelen van het project ‘Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst’ is het ontwikkelen van een innovatieve tool die jongeren op een vernieuwende manier helpt bij het ontdekken van nieuwe boeken die aansluiten bij hun persoonlijke wensen: de Boekbot. Ontdek in dit interview hoe het JADS MKB Datalab een mooie bijdrage heeft geleverd aan de ontwikkeling hiervan.
Vertel eens over het project.
Karin: “Het project richt zich op twee belangrijke aspecten. Enerzijds sluit de dienstverlening van bibliotheken niet meer aan bij hoe jongeren zoeken en moet deze worden geüpdatet om beter aan te sluiten bij de behoeften van jongeren. Anderzijds spelen bibliotheken een cruciale rol in het bevorderen van het leesplezier onder jongeren. We zijn gestart met het organiseren van design projecten en evenementen, waarbij we jongeren actief aan het stuur zetten bij het bepalen hoe de dienstverlening van de bibliotheek er in de toekomst uit zou moeten zien.”
Waar zijn jullie begonnen en waar staat het project nu?
Wanda: “Een van de pijnpunten die we ontdekten, is dat de manier waarop jongeren hun volgende boek vinden, moet veranderen. Momenteel kun je als jongere alleen maar zoeken op een ‘ouderwetse’ manier, zoals het zoeken op genre, historische romans of fictie. Deze benadering resoneert niet meer bij hen. Ze worden na een database search geconfronteerd met een lijst van boeken die misschien interessant zijn. Dit kan overweldigend zijn, en het vinden van een geschikt boek moet veel toegankelijker worden.”
“Samen met de jongeren hebben we vragen opgesteld die kunnen helpen bepalen wat voor boek interessant is voor jongeren. Tegelijkertijd kwam eind 2022 ChatGPT op en ontstond het idee om hiermee een Boekbot te maken. We hebben een pilotversie gemaakt waarbij de Boekbot via vragen 3 boeken geeft die interessant zouden kunnen zijn.”
Karin: “Echter, ChatGPT heeft ook zijn beperkingen. Om ervoor te zorgen dat de suggesties die Boekbot doet feitelijk juist zijn, moest er een koppeling komen tussen ChatGPT en de database van de NBC (Nationale Bibliotheken Catalogus). Dit is waar JADS MKB Datalab in beeld kwam. Zij hebben er met hun technische oplossing voor gezorgd dat de informatie over een boek klopt en dat er ook daadwerkelijk een overzicht wordt gegeven van boeken die beschikbaar zijn.”
Kunnen jullie meer vertellen over de Boekbot?
Wanda: “De Boekbot is een interactieve chatbot die jongeren helpt bij het vinden van boeken die aansluiten bij hun interesses en voorkeuren. Hij stelt vragen zoals: ‘Wat voor soort boek vind je leuk?’ en suggereert misschien om klein te beginnen met een dun boek. De kenmerken van dat gesprek vormen de basis voor de zoekopdracht, en de resultaten worden in de vorm van antwoorden als in een natuurlijk gesprek teruggegeven.
Wat was de rol van het MKB Datalab?
Karin: “Via MKB Datalab hebben we twee studentconsultants gehad. Mehdi keek naar wat voor soort vragen er gesteld werden en hoe een roadmap eruit zou kunnen zien voor de verdere ontwikkeling van de Boekbot.
Daarna heeft student consultant Ayreon zich beziggehouden met het ontwikkelen van de koppeling tussen ChatGPT en de database van de NBC, waarbij hij keek naar wat er wel en niet mogelijk was.”
Wat zijn de volgende stappen voor het project?
Wanda: “Het is belangrijk om de Boekbot verder te brengen en te onderzoeken wat wel kan en waar we tegenaan lopen. Op dit moment is onze collega technisch consultant Giel (oud MKB Datalab studentconsulent) bezig met een nieuwste versie die we gaan testen op middelbare scholen.”
Tot slot, waar kunnen mensen meer informatie vinden over het project?
Karin: “Meer informatie over ons project ‘Bouwen aan de Bibliotheek van de Toekomst’ is te vinden op onze website biebvandetoekomst.nl. Hier delen we regelmatig updates en nieuws over de voortgang van het project.”